Helbest

Gotar ZimanLêkolîn      
 
 

Destpêk

 KURDÎ

 DEUTSCH

عربي

 AGENDA

KONTAKT

PIRTÛK

LINK

PRESE

 

 
   

Dîsa li Şingalê mirovahî tê kuştin
Selîm Biçûk

 

Bikujin, bişewitînin, bila jiyan li ser piya nemîne, ev cihan tenê ji bo me hov û mirovxweran, xwediyên Xwedayê taristanê ye“.
Dîsa li Şingalê ev banga kevin-nû dubare dibe. Kerî û garanên mirinê, mirovxwer û neviyên tariyê û dijminên jiyanê li ser piyan e, bi zikreşiyeke hovane û dirinde agirê mirina reş li ser, zarok, jin, kal, lawir û her tiştên bi giyan direşînin. Û ji pişt sînoran, li derdorê, ji paytextên şahinşahiyên taristanê çepik û govendên şahiya mirinê li ser cendekê mirovahiyê li dar dikevin.

Li Şingalê dîsa xwîn digirî, Xweda digirî û xwediyên fetweyan, nûnerên Xedayekî hov bi xwîna bêguneh sermest dibin, semawendên kuştina helal û zelal digerînin. Şingal tê kuştin ji ber ku Xwedayê wan nasnake, ma dê çawa Xwedayekî weha nasbike, xwedayekî mirovxwer ku bi xwînê û kuştinê sermest dibe û horiyên xwe ji mirovkujan re rêz dike, ji bo giyana wan ya nexweş aram bike.
Li Şingalê, li bin xweliya kavilên Gir Izêr û Sîba Şêx Xidirê, Xwedayê mirovahiyê, Xwedayê Evîn, heskirin û gulan digirî û dinale û diqîre: Hahoo dîsa Kurdistanê nekujin, dîsa jiyanê nekujin.

Lê doh Şingal û Laliş dihatin kuştin û bi tenha xwe digiriyan, îro bi miliyonan dil bi wan re digirîn. Eyaz Yûnis Eyûb û karwanekî dirêj ji Duhok, Amêdî, Şêxan, Silêmanî û heta bi Şingalê gulan bi rondik û dilopên xwînê avdidin. Îro çil miliyon dil li nav xweliya kavilên Şingalê lêdidin. Gir Izêr û Sîba Şêx Xidir dibin bexçeyekî xemilandî ji gulên rengereng, gulên hes ji jiyanê dikin, gulên hes ji mirovan dikin, gulên Xwedayê evîn û dilovaniyê.

Gelo çima dîsa Şingal?

Hêzên terorê ku dijminê jiyanê ne vê carê berê xwe dan Şingalê. Ji zû ve pilanên wan li ser kurdên êzîdî li dar in. Destpêk bûyerên biçûk yên berî Şêxanê ku kesekî nebihîst û kesek bi kûrahî nêzîk bû. Êrîşa Şêxanê xelekên vê pilanê firehtir kir û bi kuştina Duayê ku bi awayekî hovane hat kuştin ev pilan ket rojeveke nû. Vê carê di hêla karvaniyê de, biriyara fermanekê hat dan û bi kuştina karkerên êzîdi li Mûsilê ev ferman ket rojeva kar û çalakiyên hêzên tariyê û tîyên xwîna mirovan. Li hêlekê êzîdî bi sê awa armanca êrîşên van hêzan e; êzîdî ji ber ku îraqî ne, wek hemî îraqiyan tên kuştin, êzîdî ji ber ku kurd in dîsa tên kuştin û êzîdî ji ber ku êzîdî ne, sêyem car tên kuştin û ev dibe sedema ku gelek ji xelkên herêmê destek û alîkariyê bidin terorîstan da ku kuştina êzîdiyan hesan bibe. Herweha êzîdî ku di aliyê fermî de ne di bin destên Herêma Kurdistanê de ne kuştina wan hesantir dibe.
Li hêla din herêma ku êzîdî lê dijîn cihekî siyasî û stiratijî ji bo erebên îrakê û ji bo Sûrî û Tirkiyê distîne. Erebên Herêma Şingalê ji dema Sedam Huseyn û heta niha zeviyên êzidiyan dixwin û xelkê êzîdî wek rêncber û xulaman di van zeviyan de kar dikin. Vegera herêma Şingalê bo kurdistanê dê van zeviyan li xwediyên wan vegerîne û vê yekê erebên wî cihî napejirînin. Em ji bîr nekin jî ku dengê êzîdiyan referandûma destûra Îrakê li Mûsilê bi ser xist ev jî dibe sedema kîn û tolhildana hêzên terorê.  
Eger xala 140 bi cih bû û Şingal vegeriya ser Kurdistanê sînorekî dirêj û vekirî bi Sûrî re tê danîn û ev yek tirsê dike dilê desthilatiya Sûrî. Ji aliyekî li ser sînor malbatên ereban bi cih  dike(li Dêrikê) û pilana zinara erebî berferehtir dike û li aliyê din dixwaze herêma Şingalê ji kurdan vala bike. Ne dûr e piştî vê kuştina hovane li Gir Izêr û Sîba Şêx Xidir ku Sûrî deriyê xwe ji êzidiyên Şingalê re veke û wan li ba xwe bike kamp û cihên penaberan heta ku dengdana li ser xala 140 derbas bibe. Ji xwe Tirkiya bi ti awayî naxwaze kurdistanek li ser sînorê wê çêbibe û herdem di nava hewldanê de ye ku tevîhevî û bêragîrî û bêaramiyê bike Herêma Kurdistanê. Di vî warî de têkiliyên Sûrî, Tirkî û Îranê herdem hebûn û niha jî xurtir dibin.
Kuştin û fermana li Şingalê pal dide ser bingeha dînî, siyasî û pirsên stiratîjî û asayîşê. Lê armanca bingehîn ew e ku Şingal ji kurdên êzîdî vala bibe û xala 140 bi cih neyê, bi awayekî din pirseke neteweyî ye û girêdayî pirsa kurdayetî û Kurdistanê ye. 

Çare çi ye?

Wek rêveçûna rewşa Şingalê diyar dike, eger ew xelk bi zûtirîn dem neyê parastin û rewşa jiyana wî baştir nebe, ew herêm dê vala bibe û xala 140 li wir têk diçe. Parastina herêmê jî dikare bi çend awa bê cî:

-         Pirsa asayîş û parastinê li Şingalê bikeve destê Herêma Kurdistanê û pêşmerge li wir bi cih bibin.

-         Hekûmeta Herêma Kurdistanê xelkê Şingalê bi çek bike da ku ew bi xwe xwe biparêzin.

-         Emerîkî xelkê Şingalê bi çek bikin ji bo xwe biparêzin

-         Lê çareseriya herî rast, berî dengdanê Şingal vegere ser Kurdistanê, ev jî gerek e xelkê Şingalê û bi piştgiriya gelê kurd û hekûmeta Herêma Kurdistanê vê yekê ji emerîkî û hekûmeta navendî ya Îrakê daxwaz bikin.

Eger yek ji van tiştan nehat cih berpirsiyariya sincî (Exlaqî) ya pêşmerge û hekûmeta Herêma Kurdistanê ew e ku xelkê Şingalê biparêzin û bi çi awayî dibe bila bibe.

 

                                                                                                                          


 

 

 

 selim@bicuk.de  

Destpêkirina malperê:05.08.2006 / http://www.bicuk.de/ - © Selîm Biçûk
Design:
www.hesso.de